ANKARA ROMAN İNCELEMESİ

Yakup Kadri’nin Ankara’sı Milli Mücadeleyi, Cumhuriyet’in kuruluşu ve sonrasında yaşananları, insan hikâyeleri üzerinden kentlerin değişim ve dönüşümünü; dönemin ruhunu, ekonomik, sosyal, siyasi ve kültürel yapısını bize açıklamaktadır.

İşte Yakup Kadri Karaosmanoğlu Ankara romanı Milli Mücadele’nin son yıllarını, Cumhuriyet’in kuruluşu ve sonrasında yaşananlarını en iyi anlatan eserlerden biridir. Nitekim Yakup Kadri, bu dönemi Selma Hanım’ın hikâyesi üzerinden üç bölümde anlatmaktadır. Selma Hanım’ın hikâyesi ise Milli Mücadele’nin son demlerinde onun eşiyle birlikte Ankara’ya gelmesiyle başlıyor ve ilk eşinden boşanarak yaptığı farklı evlilikler üzerinden devam ediyor. Yakup Kadri, Selma Hanım’ın evlilikleri üzerinden ise üç ayrı Ankara’yı anlatıyor bizlere.

Yakup Kadri, bu üç ayrı Ankara üzerinden bir yandan doğru düzgün yolu, suyu, elektriği ve evi olmayan küçük bir şehrin bir başkente nasıl dönüştüğünü anlatırken; bir yandan da Milli Mücadele’nin kazanılmasından sonra yaşanan modernleşme süreçlerinde halkla üst sınıf arasında yaşanan çatışmayı, değerler yitimini ve açılan mesafeyi çok iyi resmetmektedir. “Şapka bize hâkim değil, biz şapkaya hâkim olmalıydık” sözünde de ifade ettiği gibi özellikle Batılılaşma adına atılan adımların şekilciliğe indirgenerek özünün ortadan kaldırılmasını eleştire Yakup kadri, örnek bir aydın olarak sunduğu Neşet Sabit’in ağzından ise ideal bir Ankara’nın dolayısıyla Türkiye’nin nasıl olması gerektiğini dile getiriyor.

Yakup Kadri eserini Selma Hanım karakteriyle bir kadının üzerine inşa ediyor. O da diğer yazarlar gibi kadının modernleşmesi, toplumsal statüsünün yükselmesi ve üstleneceği rollerle toplumun değişim ve dönüşümünün gerçekleşebileceğini kitap boyunca vurguluyor. Bunun modernleşme ve ulus inşa süreçlerinde kadınlara yüklenen rollerle bağlantılı olduğu düşünülmektedir.

Gerçekten de Yakup Kadri, Selma Hanım’ın hikâyesi üzerinden Ankara’nın değişim ve dönüşümüne; Ankara’nın hikâyesi üzerinden de Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki Türkiye’nin kentleşme ve modernleşme süreçlerine çok iyi ayna tutmaktadır.

Özellikle Milli Mücadeleyi, Cumhuriyetin kuruluşu ve sonrasında yaşananları merak eden okurlara bu eseri mutlaka okumalarını tavsiye ederim.